Askerlik İle İlgili Folklorik Ürünler…  Anadolu insanı ayrılığı ölümle eş tutmuştur. Askerlik de Milletimiz için son derece önemli bir hadisedir. Bu nedenle askerlik çoğu zaman folklorik ürünlere konu olmuştur.

Öncelikle benzer yazıları www.hayhay.net sitemizde bundan böyle okuyabileceğinizi hatırlatmak isterim.

“Ayrılık ölümden acıdır”, “Ölüm Allah’ın emri, ayrılık olmasaydı” sözleri ile bu durumu en güzel ifade eder.1 Askere gönderme hadisesi de belli bir süre ayrılık gerektirdiği için halk üzerinde büyük etkiler yaratmıştır. Bu durum ile ilgili folklorumuza oldukça fazla sayıda örnek bulunmaktadır.

 Halk türküleri içerisinde geniş yer bulan askerlik ve seferberlik ile ilgili örnekler ortaya çıktığı dönemin sosyal yapısını yansıtan en güzel misallerdendir.

 “Seferberlik geldi âlem de şaştı / Çantasını alan dağlara kaçtı.” Bu dizelerde seferberlik dönemi ile ilgili bazı önemli bilgiler vardır. İlk olarak seferberliğin toplum üzerindeki etkisini tüm alemin şaşırması olarak belirtirken “çantasını alan dağlara kaçtı” dizesinde ise seferberlik döneminde askere gitmek istemeyenlerin firar ederek dağlara kaçtığı vurgulanıyor. Bu tür olayların sık sık yaşandığı halk tarafından anlatılmakta olup folklorumuza girmesi bakımından önemlidir.

 Seferberlik yılları ile ilgili bir başka örnek ise: “Asker olanın tebdili şaştı, Seneler içinde illa bu sene, seneler içinde kanlı bu sene”3 bu dizelerde 93 Harbi olarak zihinlere kazınmış olan, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının izlerini görmek mümkündür. Ne kadar kanlı bir savaş olduğu ve askerlerin üzerindeki etkisi halk türkülerine bu şekilde yansımıştır.

 Seferberlik yıllarında askere alınma yaşının on beş  olması türkülerimizde şu şekilde ifade edilmektedir: “On beşli geliyor Sivas’tan beri” buna benzer bir türküde ise “On beşliler gidiyor kızların gözü yaşlı” diye ifade edilmektedir.

 Türkülerimiz içerisinde Yemen’e askere gidenler için söylenmiş olanlarda vardır:

  “Yemen’e de benim ağam Yemen’e
    Erdi mola Mihrali Bey Yemen’e
    Kurdu mola çadırları çimene
    Oğul köz düştüğü yeri yakar kime ne”

Bu dizelerde Yemen’e gidenlerin arkasından duyulan endişe dile getirilmektedir. Çünkü Yemen’e gidenlerin çok azının geri dönebildiği bilinmektedir. Başka bir halk türküsünde ise:

  “Gidin askerler Yemen’e gidin
    Uzakta yolunuz menzile yetin
    Veysel Karani’yi ziyaret edin
    Hasıl olur himmetini görene”

diye ifade edilmektedir. Burada dikkati çeken manevi kimliği ile tanınan Veysel Karani’nin askerlere himmet edeceği belirtilerek Türk milletinin manevi yönü belirtilmek istenmiştir.

 Türkülerde içerisinde seferberlik dönemlerinde askerlik yapma süreleri de belirtilmiştir. Örneğin: “Yedi sene asker oldum / asker yarim ağlamasın” dizesinde belirtildiği gibi uzun süre askerlik yapanlar olmuştur.

Tarihçi Muhammed DARICI’ya ait bir çalışmadır.